• Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Ajangiz
  • Arratzu
  • Bermeo
  • Busturia
  • Ea
  • Elantxobe
  • Ereño
  • Errigoiti
  • Forua
  • Gautegiz Arteaga
  • Gernika-Lumo
  • Ibarrangelu
  • Kortezubi
  • Mendata
  • Morga
  • Mundaka
  • Murueta
  • Muxika
  • Nabarniz
  • Sukarrieta
  • Albistea
  • Askotarikoa
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainara Ruiz Urizar
  • Ainhoa Astarloa Beotegi
  • Aintzina Monasterio Maguregi
  • Aitor Basterretxea
  • Alex Uriarte Atxikallende
  • Ander Makazaga
  • Ane Maruri Aransolo
  • Asier Alkorta
  • David Miragaya Gonzalez
  • Eider Mugartegi
  • Garaia Pagola Urriza
  • Garazi Burgoa Aldarondo
  • Gontzal Mendibe Miguel
  • Ibon Bergara Etxearte
  • Ixua Zubieta Etxebarria
  • Lander Unzueta Lekerikabeaskoa
  • Larraitz Ibaibarriaga Etxaburu
  • Lore Bengoetxea
  • Mikel Reina Barros
  • Naia Arantzamendi
  • Nekane Akarregi
  • Nerea Bedialauneta Alkorta
  • Oihana Cabello Elorriaga
  • Olaia Zabalondo Dominguez
  • Zaloa Iturbe San Jose
Bilatu
Sartu
  • izan HITZAKIDE
  • zozketak
  • eskaintzak
  • hemeroteka
  • Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Ajangiz
  • Arratzu
  • Bermeo
  • Busturia
  • Ea
  • Elantxobe
  • Ereño
  • Errigoiti
  • Forua
  • Gautegiz Arteaga
  • Gernika-Lumo
  • Ibarrangelu
  • Kortezubi
  • Mendata
  • Morga
  • Mundaka
  • Murueta
  • Muxika
  • Nabarniz
  • Sukarrieta
  • Albistea
  • Askotarikoa
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainara Ruiz Urizar
  • Ainhoa Astarloa Beotegi
  • Aintzina Monasterio Maguregi
  • Aitor Basterretxea
  • Alex Uriarte Atxikallende
  • Ander Makazaga
  • Ane Maruri Aransolo
  • Asier Alkorta
  • David Miragaya Gonzalez
  • Eider Mugartegi
  • Garaia Pagola Urriza
  • Garazi Burgoa Aldarondo
  • Gontzal Mendibe Miguel
  • Ibon Bergara Etxearte
  • Ixua Zubieta Etxebarria
  • Lander Unzueta Lekerikabeaskoa
  • Larraitz Ibaibarriaga Etxaburu
  • Lore Bengoetxea
  • Mikel Reina Barros
  • Naia Arantzamendi
  • Nekane Akarregi
  • Nerea Bedialauneta Alkorta
  • Oihana Cabello Elorriaga
  • Olaia Zabalondo Dominguez
  • Zaloa Iturbe San Jose
Bilatu
  • Albisteak
    • Gaiak
      • Aisia
      • Ekonomia
      • Euskara
      • Gizartea
      • Hirigintza
      • Ingurumena
      • Jaiak
      • Kirola
      • Kultura
      • Politika
      • Udala
      • Orokorra
    • Herriak
      • Ajangiz
      • Arratzu
      • Bermeo
      • Busturia
      • Ea
      • Elantxobe
      • Ereño
      • Errigoiti
      • Forua
      • Gautegiz Arteaga
      • Gernika-Lumo
      • Ibarrangelu
      • Kortezubi
      • Mendata
      • Morga
      • Mundaka
      • Murueta
      • Muxika
      • Nabarniz
      • Sukarrieta
    • Generoak
      • Albisteak
      • Editorialak
      • Elkarrizketak
      • Erreportajeak
      • Iritzia
      • Kronikak
      • Publirreportajeak
  • JOLASTU GEUGAZ!
  • Agenda
  • Multimedia
    • Argazkiak
    • Bideoak
    • Hitz eta Pitz
  • Agurrak / Eskelak
    • Zorion Agurrak
    • Eskelak
  • Zerbitzu gida
  • Bereziak
    • Adimen A.
    • Naturan barrena
    • Euskaldunak Australian
  • Nor gara
  • Publizitatea
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
  • izan HITZAKIDE
  • zozketak
  • eskaintzak
  • hemeroteka
Sartu
Kultura

'Elanchove': ozeano ilunaren hondotik, etxera

1936ko urriaren 25ean modu zinez misteriotsuan hondoratutako ‘Elanchove’ lurrunontziari buruzko erakusketa ontziari izena ematen dion tokira iritsi da: Elantxobera. Irailaren 21era arte bisitatu ahalko da, eta bihar [apirilak 12] inauguratuko dute.

Erakusketa Plentziara iritsi zenekoa.
Alex Uriarte Atxikallende
Elantxobe
2025/04/11

Misterioa. Horixe da Elanchove baporearen hondoratzea taularatzean azaldu ohi den terminoa. Sasoi latzean joan zen itsas hondora. 1936ko urriaren 25ean hala espainiar, nola euskal herritar egoera politikoa ezin urduriagoa zen. 36ko gerran bete-betean murgilduta, Elanchove Arroxela pareko uretan desagertu zen, portu hartatik ehun itsas miliatara. Eskifaiaren parte ziren Busturialdeko nahiz Lea-Artibaiko hainbat marinel.

Hondoratzearen inguruko azalpena ozeanoa besteko iluna izan da hamarkadak joan, hamarkadak etorri. Iluntasun horri argi printzak botatzea du asmo ontziari buruzko erakusketak: Elanchove izena jarri zion tokira bueltan da, Elantxobera; bihar [apirilak 12] bertan egingo dute erakusketaren inaugurazioa, 12:00etan, Gorgonio Renteria Kultur Etxean, eta irailaren 21era arte ikusgai egongo da.

Bizkaiko Merkataritza Ontzidiko Kapitainen Elkarteko lehen emakumezko kapitaina, Idoia Ibañez Ozores, dago proiektuaren buruan

Kapitainaren loba izan zen egun erakusketa denaren hazia landatu zuena. Senidea Bizkaiko Merkataritza Ontzidiko Kapitainen Elkarteagaz hartu-emanetan ipini zen, eta elkarte hartako lehendabiziko emakumezko kapitaina, Idoia Ibañez Ozores barakaldoztarra, arduratu zen langaiari buruzko lehen artikuluak idazteaz, Recalada izeneko elkartearen aldizkarian. Gaiak, baina, “askoz gehiagorako mamia” zuela argitu du Ibañezek.

Iaz, aldizkariaren 40. urteurrena tarteko, beren ibilbideko artikulu esanguratsuenak biltzea erabaki zuten, eta halaxe berreskuratu zuten Elanchove-ren hondoratzea jorratzen zuena. Berreskuratu ez ezik, gertaerari buruzko konferentzia eman zuten Bilboko Itsas Museumean. Bertaratu zirenen artean, antolatzaileen harridurarako, zendutakoen “senide pila bat” zegoen, denak ala denak “informazio eskean”. 

Itsas Museumean emandako konferentzia.

Hildakoez gain, biziraun zuen marinel bakarraren senitartekoak ere bertaratu ziren. Jesus Betanzos Perez galiziarra izan zen, 26 orduz ohol bati helduta egon ondoren erreskatatu ahal izan zutena. Konferentzia hartan, gainera, Elantxobeko herritarrak ere egon ziren: “Azaldu ziguten harrigarria zela, ontziak herriaren izena edukita, beraiek haren berri ez izatea”. Halaxe antolatu zuten erakusketa. Plentzia izan zen bere lehen portua. “Hurreratu ziren herritarrek egundoko interesa erakutsi zuten”, adierazi du kapitainak.

Hondoratzearen teoriarik hedatuena denboraleak kroskoan eragindako zuloa den arren, egun hartako eguraldi iragarpenak “apartak” ziren 

Baina zer gertatu ote zen?
Hainbat dira hondoratzea azaltzera datozen teoriak. Hedatuena denboraleak kroskoan eragindako zuloa da. Eguraldi iragarpenak, halere, “apartak” ziren. Ibañezek, era berean, ontziaren egoera “nabigatzeko egokia” dela aurreratu du: “Han-hemen entzundakoa gorabehera, dokumentazio guzti-guztia distiratsu zuen”. 

Idoia Ibañez Ozores: “Ustezko erasoaldi militar baten teoriak gaur egun ez daude inondik inora ziurtatuta”

Beste aukera norbaiten erasoa jasan izana litzateke, eta teoriak hortxe daude, puri-purian: batetik, ur haietan alemaniar presentzia ei zegoen, zenbait itsas historialarik urrian presentzia hura “oraindik ez zela iritsi” dioten arren; bestetik, baporea Bigarren Errepublikaren jabetzakoa zen, alegia, oraindik indarrean zegoen kolore politikoarena. “Ustezko erasoaldi militar baten teoriak gaur egun ez daude inondik inora ziurtatuta”, dio Ibañezek.

“Elanchove-ren eskifaia gerra heroiz beteta zegoen; edozelan ere, etxeetan gaia isilpean mantentzeko hautua hartu zuten, ondoriozko errepresioaren beldurretan”

Dokumentazio pilaketa izan da atazarik gaitzena. Biziraun zuen pertsonaren eta konpainia armadorearen testigantzak izan dira jasotako bakarrak, orduko aseguru etxeen agiriez edota urteen poderioari aurre egin dioten “dokumentu murritzez” gain. Plentziako geldialdian, senideen “hunkidura sakona” igarri zuen Ibañezek. Izan ere, erregimenak memoria historikoaren eta kolektibizazioaren “ezabaketa” txukun asko egina zuen: “Elanchove-ren eskifaia gerra heroiz beteta zegoen, eta haietako askok sariak ere jasoak zituzten; edozelan ere, etxeetan gaia isilpean mantentzeko hautua hartu zuten, ondoriozko errepresioaren beldurretan”. 

“Sasoiko prentsa txatalak, argazkiak, ontziaren maketak, senideen ohar oso tristeak, hilberriak, eta abar luze bat edukiko du erakusketak”

Isiltasun horri aurre egitea eta, batez ere, senideei “zor zaiena” ematea du helburu erakusketak. “Denetarik” edukiko duela iragarri du Ibañezek: “Sasoiko prentsa txatalak, argazkiak, ontziaren maketak, senideen ohar oso tristeak, hilberriak, eta abar luze bat”. Informazioren bat duten marinelen nondik norakoak “fitxa batzuetan” aurkeztuko dituzte, baita eskifaiaren parte zen emakumezko bakarrarena ere: “Bernardina Gelpi Toimil zen, lehen makinistaren emaztea”. Ez hori bakarrik: salbamendu txalupa hondoratu zen unean bertan zeuden sei marineletako lau zeintzuk diren jakitera ere iritsi dira; hori ere argituko dute.

Bestalde, Ibañezek gaineratu du atal berezia sortu dutela, “herriko edo inguruko” marinelei eskainia: “Herritarren harridurarako, asko eta asko ingurukoak ziren, eta elantxobetar ugarik ez dute beren berri”. Izen-abizenen zerrenda txundigarria da: kapitaina bera, Fernando Abaroa Zarraonandia, lekeitiarra zen; bigarren eta hirugarren ofizialak, hurrenez hurren, elantxobetarra eta ibarrangelutarra; kontramaisua, erdi galiziarra, erdi elantxobetarra; arotza, ibarrangelutarra; hirugarren makinista, lekeitiarra; etxezaina zein eltzezaina, ostera, muxikarrak.

Herria, beharrezko konplize.
Herritarren laguntza aintzatetsi asmoz, haiek egindako ekarpenak ere erakusketan daude: “Elantxobetarren interesa eta ilusioa egundokoak izan dira”. Halaber, Ibañezek Gerraren Txokoa izeneko espazioa ere prestatu du: “Bertan, gerra eta itsasoa barnebiltzen dituzten elementuak daude, batik bat, minen edota bonben irudiak, alor hartan ospea harturiko sasoiko militarren inguruko informazioa, gerra- edo torpedo-ontziei buruzkoa, baita aldi hartan hainbat ontziri artilleria zelan eta zer dela-eta ipini zieten azaltzen duena ere”.

Busturialdeko albisteak euskaraz, libre eta kalitatez jaso nahi dituzu? Horretarako zure babesa ezinbestekoa dugu. Egin zaitez HITZAkide! Zure ekarpenari esker, euskaratik eginda dagoen tokiko informazio profesionala garatzen eta indartzen lagunduko duzu.

Egin HITZAkide

Agenda

uztaila 2025

al.ar.az.og.ol.lr.ig.
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Busturialdeko azken berrien buletina!

Buletina barikuetan bidaltzen da, eta Busturialdeko asteko berri nagusiak biltzen ditu.

Harpidetu

Datuak ondo jaso dira. Eskerrik asko.

Izen-abizenak eta posta elektronikoa sartu behar dira.

Posta elektronikoak ez du formatu zuzena.

Arazo bat gertatu da eta ezin izan da izena eman. Jarri gurekin harremanetan mesedez eta barkatu eragozpenak (Akatsaren kodea:).

  • 94-627 10 85 / 607 29 22 23
  • busturialdea@hitza.eus / gernika@hitza.eus
  • Elbira Iturri kalea, z/g. 48300, Gernika-Lumo
  • Publizitatea
  • 94-618 72 99 / 647 35 56 54
  • busturialdea@hitza.eus / bermeo@hitza.eus
  • Atalde 17, atzealdea. 48370, Bermeo
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
Babesleak:
Hasi saioa HITZAkide gisa

Saioa hasten baduzu, HITZAkide izatearen abantailak baliatu ahal izango dituzu.

HITZAkide naiz, baina oraindik ez dut kontua sortu SORTU KONTUA

Zure kontua ongi sortu da.

Hemendik aurrera, zure helbide elektronikoarekin eta pasahitzarekin konektatu ahal zara, HITZAkide izatearen abantaila guztiak baliatzeko.

Sartutako datuak ez dira zuzenak.
Zure kontua berretsi gabe dago.
 
 
 
(Pasahitza ahaztu duzu?)
 
 
SARTU
 
Pasahitz berria ezarri da eta zure helbide elektronikora bidali da.
Sartutako datuak ez dira zuzenak.
 
(Identifikatu)
 
 
 
 
BIDALI
 

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea

HITZAkide izan nahi dut
Aldatu zure pasahitza
Pasa hitza ondo aldatu da.
 
 
 
 
 
 
 
Aldatu
 
Oraindik ez zara HITZAkide?

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea.

HITZAkide izan nahi dut

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.