• Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Ajangiz
  • Arratzu
  • Bermeo
  • Busturia
  • Ea
  • Elantxobe
  • Ereño
  • Errigoiti
  • Forua
  • Gautegiz Arteaga
  • Gernika-Lumo
  • Ibarrangelu
  • Kortezubi
  • Mendata
  • Morga
  • Mundaka
  • Murueta
  • Muxika
  • Nabarniz
  • Sukarrieta
  • Albistea
  • Askotarikoa
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainara Ruiz Urizar
  • Ainhoa Astarloa Beotegi
  • Aintzina Monasterio Maguregi
  • Aitor Basterretxea
  • Alex Uriarte Atxikallende
  • Ander Makazaga
  • Ane Maruri Aransolo
  • Asier Alkorta
  • David Miragaya Gonzalez
  • Eider Mugartegi
  • Garaia Pagola Urriza
  • Garazi Burgoa Aldarondo
  • Gontzal Mendibe Miguel
  • Ibon Bergara Etxearte
  • Ixua Zubieta Etxebarria
  • Lander Unzueta Lekerikabeaskoa
  • Larraitz Ibaibarriaga Etxaburu
  • Lore Bengoetxea
  • Mikel Reina Barros
  • Naia Arantzamendi
  • Nekane Akarregi
  • Nerea Bedialauneta Alkorta
  • Oihana Cabello Elorriaga
  • Olaia Zabalondo Dominguez
  • Zaloa Iturbe San Jose
Bilatu
Sartu
  • izan HITZAKIDE
  • zozketak
  • eskaintzak
  • hemeroteka
  • Aisia
  • Ekonomia
  • Euskara
  • Gizartea
  • Hirigintza
  • Ingurumena
  • Jaiak
  • Kirola
  • Kultura
  • Orokorra
  • Politika
  • Udala
  • Ajangiz
  • Arratzu
  • Bermeo
  • Busturia
  • Ea
  • Elantxobe
  • Ereño
  • Errigoiti
  • Forua
  • Gautegiz Arteaga
  • Gernika-Lumo
  • Ibarrangelu
  • Kortezubi
  • Mendata
  • Morga
  • Mundaka
  • Murueta
  • Muxika
  • Nabarniz
  • Sukarrieta
  • Albistea
  • Askotarikoa
  • Eduki babestua
  • Elkarrizketa
  • Elkarrizketa
  • Erreportajea
  • Iritzia
  • Kronika
  • Ainara Ruiz Urizar
  • Ainhoa Astarloa Beotegi
  • Aintzina Monasterio Maguregi
  • Aitor Basterretxea
  • Alex Uriarte Atxikallende
  • Ander Makazaga
  • Ane Maruri Aransolo
  • Asier Alkorta
  • David Miragaya Gonzalez
  • Eider Mugartegi
  • Garaia Pagola Urriza
  • Garazi Burgoa Aldarondo
  • Gontzal Mendibe Miguel
  • Ibon Bergara Etxearte
  • Ixua Zubieta Etxebarria
  • Lander Unzueta Lekerikabeaskoa
  • Larraitz Ibaibarriaga Etxaburu
  • Lore Bengoetxea
  • Mikel Reina Barros
  • Naia Arantzamendi
  • Nekane Akarregi
  • Nerea Bedialauneta Alkorta
  • Oihana Cabello Elorriaga
  • Olaia Zabalondo Dominguez
  • Zaloa Iturbe San Jose
Bilatu
  • Albisteak
    • Gaiak
      • Aisia
      • Ekonomia
      • Euskara
      • Gizartea
      • Hirigintza
      • Ingurumena
      • Jaiak
      • Kirola
      • Kultura
      • Politika
      • Udala
      • Orokorra
    • Herriak
      • Ajangiz
      • Arratzu
      • Bermeo
      • Busturia
      • Ea
      • Elantxobe
      • Ereño
      • Errigoiti
      • Forua
      • Gautegiz Arteaga
      • Gernika-Lumo
      • Ibarrangelu
      • Kortezubi
      • Mendata
      • Morga
      • Mundaka
      • Murueta
      • Muxika
      • Nabarniz
      • Sukarrieta
    • Generoak
      • Albisteak
      • Editorialak
      • Elkarrizketak
      • Erreportajeak
      • Iritzia
      • Kronikak
      • Publirreportajeak
  • JOLASTU GEUGAZ!
  • Agenda
  • Multimedia
    • Argazkiak
    • Bideoak
    • Hitz eta Pitz
  • Agurrak / Eskelak
    • Zorion Agurrak
    • Eskelak
  • Zerbitzu gida
  • Bereziak
    • Adimen A.
    • Naturan barrena
    • Euskaldunak Australian
  • Nor gara
  • Publizitatea
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
  • izan HITZAKIDE
  • zozketak
  • eskaintzak
  • hemeroteka
Sartu
Gizartea

Gurseko kontzentrazio esparruaren errealitatea ezagutzeko erakusketa inauguratu dute

Gernikako Bakearen Museoak 'Gurs: Gernika Berriren amets zapuztua' erakusketa inauguratu du. Maiatzaren 12ra bitartean egongo da ikusgai.

Ane Maruri Aransolo
Gernika-Lumo
2024/02/15

36ko gerraren amaieran, Gurseko “Harrera Esparruan” gertatutakoa ezagutarazteko GURS: Gernika Berriren amets zapuztua izeneko erakusketa inauguratu dute gaur [otsailak 15] Gernika-Lumoko Bakearen Museoan. Erakusketa maiatzaren 12ra bitartean egongo da ikusgai.

Bisitariek gertuko historiaren orrialde ezezagun bat ezagutu ahalko dute Bakearen Museora bertaratuta, izan ere, euskaldunak hartzeko gunea izan zen hasieran, baina “bilakaera tamalgarria” izan zuela adierazi du Josu Txueka historialari, ikertzaile eta erakusketaren komisarioak. Ze, harrera leku izatetik kontzentrazio esparru izatera igaro zen gunea.

Gurs erbeste lekua izan zela azpimarratu du Jose Mari Gorroño alkateak inaugurazio ekitaldian, “iluntasun eta hilketa askoko” lekua, eta esan du gertatutakoa gogoratu egin behar dela, “memoria historikoa” delako herrien ondasun handiena. “Euskaldun askok, frankismotik ihesean, harrera leku bat aurkitu zuten Gursen, gero kontzentrazio eremu bihurtuko zenean. Gurs frankismoaren aurkako porrotetik ihes egin zuen gudariaren ahotsa da. Han euskaldunen begiradak, objektuak… gurutzatzen ziren. Oinazeen, agonien eta torturen leku izan zen”, esan du Gorroñok. Azaldu du batzuek “bizirik irautea lortu zutela”, baina adierazi du gerrak eta erbesteak horiengan eragindako sufrimendua eurekin geratu zela betiko. “Gurs erbestean dauden euskal borrokalarien zauri irekien dolua da, frankismoaren errepresioaren aurkako borrokalari ausartak hartu zituena. Gure eginbeharra da haiek gogoratzea”.

Inaugurazioan l´Amicale du Camp de Gurseko hainbat kide ere egon dira, eta kontzentrazio esparru horretan egondako Jose de Sola eta Luis Ortiz Alfau euskaldunak gogoratu dituzte. Hain zuzen ere, gune horretan egon ziren 6.000 euskaldunetako bi pertsona horien testigantzak jasotzen ditu erakusketak, beste batzuen artean. “Gurs ez dago Gernikari lotuta soilik Luis Ortiz Alfau Gernikan egon zelako, baizik eta Gernikako bonbardaketa jasan zuten pertsona asko –eta batez ere 36ko gerra bizi izan zuten asko– Frantziara igaro zirelako erretiroaren testuinguruan”, azaldu du Txuekak. Dioenez, Gironako mugatik igaro ziren 450.000 pertsona horietako 5.000 pertsona Argeleseko hondartzan egon ziren, eta bertan sortu zen lehenengo kontzentrazio esparrua, “hondartza esparrua”.

Hain zuzen ere, Argelesen, milaka euskaldun batu eta antolatu ziren, eta Gernika Berri izena jarri zioten euren eremuari. “Testuinguru horretan, bat egin zuten 1937az geroztik exilioan zegoen Eusko Jaurlaritzaren eta Frantziako militarren laguntzeko borondateak; hala, Frantziako hainbat eremutan harrera esparruak sortu zituzten”, azaldu du historialariak. Hain zuzen ere, Argelesen sortutako Gernika Berri izan zen Gursera joan zena. Txuekak azaldu modura, Gernika Berrikoak ez ziren Ipar Euskal Herrirako harrera gune batera joan, bertan tokiko eskuindarren “oposizio oso gogorra” zegoelako, “gorrien aurkakoa”.

 
1939ko apirilaren 2an zabaldu zuten Gurseko esparrua, Francok 36ko gerra amaitutzat eman zuen egun berean; 40 egunetan eraiki zuten gunea, otsailaren 15ean hasi eta apirilaren 1ean amaituz. “Milaka lagun giltzapetu zituzten bertan, aurretik Les Barcares, St Cyprien eta Argeles sur Mer hondartza eremuetatik igaro eta gero”. 6.000 euskaldun elkartu ziren bertan, gero 7.000 inguru izango zirenak, eta, horiez gain, 4.000 brigadista inguru, hegazkinlariak eta soldadu espainiarrak ere egon ziren bertan: “18.000 persona dira 382 barrakoitan batzen direnak; barrakoi bakoitzak 60 pertsona hartzen zituen”.

Hori horrela, departamentu horretako hirugarren kontzentrazio esparru handiena bilakatu zen, Po eta Baionakoen ostean. “Behin behinekoa izateko sortu zen eremu hori, 36ko gerratik ihesean zihoazenak hartzeko sortu zen leku hori, egonkortu egin zen, eta harrera esparru izatetik kontzentrazio esparru izatera igaro zen hilabete gutxitan, 36ko gerratik ailegatutakoak ateratzen joan ziren arren”, gogoratu du historialariak. Batzuk Euskal Herrira edo Espainiara bueltatu zirela esan du Txuekak, beste batzuk Frantzian geratu zirela, edota beste herrialde batzuetara joandakoak ere egon zirela azpimarratu du.

1940an “ia hutsik” zegoen Gurseko eremua, baina Bigarren Mundu Gerra hasi zenean Frantziako beste “kontzentrazio esparru batzuen izaera hartu” zuela dio komisarioak: “Politika arrazista, antisemita eta antikomunista batean ezarritako kategoria guztietako pertsonak hartu zituen. Eta esparru horretara ez ziren gizonezkoak bakarrik sartu, soldaduak edo miliziano ohiak, baita emakumeak, haurrak eta zaharrak ere”.

Hori dela eta, Frantzian denbora gehien iraun zuen kontzentrazio esparrua izan zen Gursekoa, 1939ko apiriletik 1945eko abenduaren 31ra arteko denboran zabalik egon baitzen, eta historialariek kalkulatu dute 60.000 pertsona izan zirela bertatik igarotakoak. Horietatik 1.180 bertan hil ziren. “Horregatik diot ezin zaiola harrera esparru deitu horrenbeste jende hil zen gune bati. Estatistikek erakusten dute 200 pertsona hiltzen zirela urtero. Urte txarrenak 40 eta 41ekoak izan ziren, baina, gerokoetan ere hiltzen zen jendea”. 1942 eta 1943 urteetan jende gutxiago hil zen Gursen, baina  hori Auschwitzera konboiak bidaltzen zirelako zela adierazi du historialariak: “Ez da ahaztu behar eremu hori beti egon zela Frantziako administrazioaren menpe. Ez zegoen nazien menpe, baina horiek 1942an ezarritako politikan lagundu zuten frantziarrek. Gursetik guztira 8 edo 9 konboi atera ziren Auschwitzera, 3.907 pertsonagaz, erregistroen arabera”.

 

Txuekak dio arrazoi horiengandik guztiengatik “ezin dela harrera esparru” modura definitu Gurseko eremua. Hasieran, eraiki zutenean, beste eremu batzuekiko hobea zela dio, barrakoiak eta elikadura ziurtatuta zeudelako, baina urteekin horrek okerrera egin zuela azpimarratu du, “bertan zeudenei mugitzeko askatasuna kendu” zietelako, batez ere 1940az geroztik.

Erakusketek duten balio hezitzaileaz gain, erakusketa honegaz hausnarketa sustatu gura izan du komisarioak, ze uste du garai hartako kontzentrazio esparruen “antzekoak” existitzen direla gaur egun ere: “Teorian, beste herrialde batzuetatik, beste kontinente batzuetatik etorritako jendea gordetzeko sortu ziren, baina ermeu horien egoera ez da abegikorra. Eremu horietan jendearen erbesteratzea lehenesten da, eta tratuak ez dira egokiak. 1939ko kontzentrazio eremuen Europa gaur egun Greziako irletan eremu horiek dituen Europa da. Hori da salatu beharrekoa. Erakusketa hau ez da bakarrik garai historiko bat gogoratzeko baliagarria, gaur egungo historiaren ispilu tamalgarria ere bada”.

Busturialdeko albisteak euskaraz, libre eta kalitatez jaso nahi dituzu? Horretarako zure babesa ezinbestekoa dugu. Egin zaitez HITZAkide! Zure ekarpenari esker, euskaratik eginda dagoen tokiko informazio profesionala garatzen eta indartzen lagunduko duzu.

Egin HITZAkide

Agenda

uztaila 2025

al.ar.az.og.ol.lr.ig.
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Busturialdeko azken berrien buletina!

Buletina barikuetan bidaltzen da, eta Busturialdeko asteko berri nagusiak biltzen ditu.

Harpidetu

Datuak ondo jaso dira. Eskerrik asko.

Izen-abizenak eta posta elektronikoa sartu behar dira.

Posta elektronikoak ez du formatu zuzena.

Arazo bat gertatu da eta ezin izan da izena eman. Jarri gurekin harremanetan mesedez eta barkatu eragozpenak (Akatsaren kodea:).

  • 94-627 10 85 / 607 29 22 23
  • busturialdea@hitza.eus / gernika@hitza.eus
  • Elbira Iturri kalea, z/g. 48300, Gernika-Lumo
  • Publizitatea
  • 94-618 72 99 / 647 35 56 54
  • busturialdea@hitza.eus / bermeo@hitza.eus
  • Atalde 17, atzealdea. 48370, Bermeo
  • Argitalpen politika
  • Aniztasun politika
  • Pribatutasun politika
  • Cookieak
Babesleak:
Hasi saioa HITZAkide gisa

Saioa hasten baduzu, HITZAkide izatearen abantailak baliatu ahal izango dituzu.

HITZAkide naiz, baina oraindik ez dut kontua sortu SORTU KONTUA

Zure kontua ongi sortu da.

Hemendik aurrera, zure helbide elektronikoarekin eta pasahitzarekin konektatu ahal zara, HITZAkide izatearen abantaila guztiak baliatzeko.

Sartutako datuak ez dira zuzenak.
Zure kontua berretsi gabe dago.
 
 
 
(Pasahitza ahaztu duzu?)
 
 
SARTU
 
Pasahitz berria ezarri da eta zure helbide elektronikora bidali da.
Sartutako datuak ez dira zuzenak.
 
(Identifikatu)
 
 
 
 
BIDALI
 

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea

HITZAkide izan nahi dut
Aldatu zure pasahitza
Pasa hitza ondo aldatu da.
 
 
 
 
 
 
 
Aldatu
 
Oraindik ez zara HITZAkide?

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea.

HITZAkide izan nahi dut

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.