"Naturarekin lan egiten dugu, jendeari jateko osasungarria emateko"
Baserritar izateko nahiak eraman zituen Alex Zubia eta Ainhoa Iturbe Ajangizko baserri bat erostera. Gaur, 25 urte geroago, landa etxea ere baden Aristieta Baserrian ekoizten dituzte Gernikako plazan zein Baserretik Gernikararen bidez saltzen dituzten "nekazal produktu osasungarriak".
Argazkia: Baserritik Gernikara Noiz eta nola hasi zineten lehenengo sektorean lanean?
Ainhoak nekazaritza ingeniaritza ikasi zuen, eta niri ere gustatzen zitzaidan. Duela urte asko hasi ginen lanean, 1998an edo; Ainhoak Foruan negutegi batzuk alokatu zituen, eta geroago, bertan bizitzeko baserria aurkitu genuen Kanpantxun. Negutegiak eta ortua muntatu genituen eta horrela hasi ginen, apurka-apurka. Astelehenetan Gernikako plazara joaten hasi ginen, eta hasiera batean, Urriko Azken Astelehenera ere.
Hasieratik bilatu zenuten zuen lurretan lan egitea?
Alokatutako negutegi batzuekin hasi ginen, baina pisu baten bizitzea eta negutegiak eta ortua beste leku batean izateak abantaila batzuk baditu ere, esaterako, ez zaudela denbora guztian zure lantokian, desabantaila batzuk ere badauzka: ez duzu horrenbeste kontrolatzen, adibidez. Gure asmoa baserritar izatea zen, horrek suposatzen duen guztiarekin, eta baserriak bilatzen hasi ginen. Azkenean, baserri erdia aurkitu genuen Ajangizen, baina erdia izan arren, oso handia zen, guretzat etxebizitza legez erabiltzeko gehiegizkoa. Jendearekin hitz egiten hasi, eta landa etxea egitea proposatu ziguten, eta gure etxe erdiarekin posible zenez, hori egin genuen. Halere, gure helburua baserri txiki bat aurkitzea zen, baserritik bizitzeko. Nekazal turismoa egitea ez zen gure asmoa, gainera etorri zitzaigun gauza da, baina pozik gaude. Gauza biei esker, nekazaritza ekologikotik eta ortutik bizitzea lortu dugu. Aristieta Baserria gure bizilekua da, baita lantokia ere.
Nola eboluzionatu du Aristieta Baserriak sorreratik?
25 urte dira nekazal turismoa martxan dugula, eta bai, eboluzio bat nabaritzen dugu. Lehenago, euskal bikote gaztetxoak ziren gehien etortzen zirenak, asteburuetan eta. Hori ia-ia desagertu egin da. Hasi ginenean, Donejakue Bidea ez zen funtsezkoa, baina orain, erromes asko etortzen dira. Hasierako sasoi horretan, udako bezero asko kataluniarrak ziren, baina orain asko zabaldu da, bai Espainiatik, bai Europatik etortzen dira. Asko nabaritu da aldaketa.
Zer eskaintzen du Aristieta Baserriak? Zer nabarmenduko zenukete?
Gurera begira, nekazaritza arloa, nekazaritza lana nabarmenduko genuke. Turistei dagokienez, gu ez gara bila joaten, etorri egiten dira. Nekazaritzari garrantzia handia ematen diogu, biek gogobetetzen bagaituzte ere, poztasun gehien nekazaritzak ematen dizkigulako. Azken batean, naturarekin lan egiten dugu, jendeari jatekoa emateko, jateko osasungarria emateko. Lana suposatzen du, baina poztasun handia da.
Lurrarekin konektatutako bizimoduan sinisten duzuela diozue zuen web orrialdean.
Bai, guk argi dugu gu jatekoen ekoizleak garela, eta horregatik da horren garrantzitsua Gernikako plaza bezalako eremuak mantentzea, harreman zuzena mantentzen duzulako zure eroslearekin, zure produktua jango duenarekin. Guretzat hori oso garrantzitsua da, baita Baserritik Gernikara moduko proiektuak izatea ere.
Zerk eraman zintuzten ekoizleen sareagaz bat egitera?
Baserritik Gernikara testuinguru oso berezian sortu zen, pandemia garaian. Momentu horretan egitura handiek zuten gabeziari erantzuteko garrantzia izugarria izan zuen proiektuak. Jendeak ez zuen barazkirik supermerkatuetan, eta guk zuzenean ematen genizkien barazkiak, freskoak gainera. Agian, gauza horiek ez dira asko baloratzen, baina oso garrantzitsuak dira. Garrantzitsua da jendeari aukera hori eman eta guk gure jornala atera ahal izatea. Ekoizleen sarearen parte izatea, gainera, aberasgarria da beti, beti egongo delako norbait gauzak beste era batean egiten dituena. Gauza batzuk hobeto aterako zaizkio ziur, eta beste batzuk okerrago; beraz, elkar trukaketa hori beti da aberasgarria. Aberasgarria da proiektua elkarrekin egitea ere: aholkularitza, tresneria erosketa edo Baserritik Gernikarako proiektua mantentzea, adibidez.
Beraz, zergatik da beharrezkoa Baserritik Gernikara?
Gaur egun garrantzitsua da; izan ere, esaterako, astelehenetan merkatu plazara joan ezin diren pertsona batzuk bost urte daramatzate astero-astero erosketak Baserritik Gernikarako lokalean egiten. Guretzat oso garrantzitsua da. Aipatu beharra dago hilabeteko geldialdia izan berri dugula, Baserritik Gernikarako sortzaileetako bat, David Zelaia zendu zelako. Geldialdia izan dugu, baina berriro martxan gaude, eta zati bat bere omenez edo bere lana jarraituz da.
Non gehiago eskuratu daitezke zuok ekoiztutako produktuak?
Gernikako plaza eta Baserretik Gernikaraz gain, bertako baserritar gehienok gure produktuak Lurgozo Kontsumitzaile Ekologikoen Elkartera eramaten ditugu, baita Allende Salazar Herri Eskolara ere. Batzuek batera eramaten dituzte, beste batzuek bestera, baina esango nuke gehiengoak bietara eramaten dituela. Horiek dira gure salmenta leku handienak, baina guri poz gehien ematen diguna plaza da.
Ze egoeratan dago Gernikako plaza?
Gainbeheran dago orain dela urte askotik. Baserritarrak gero eta nagusiagoak gara, eta orokorrean, erosleak ere bai. Nagusi esatean, 80 urte edo gehiagokoak dira asko. Egoera ez da ona. Hemen bizi den jendeak egunero jaten du, gauza da zein den horien kontsumo eredua. Kontzienteagoa balitz, eta beharbada, guk egin behar ditugu gure ahaleginak, baserritar gehiago beharko lirateke eskualde guztietan.
Jendeak lehenengo sektorean lan egin nahi al du?
Plazan gaudenean, hurbiltzen zaigu sektore honetan lanean hasi nahi duen jende gaztea, eta hori oso inportantea da. Hasteko baina, lan egiteko erraztasunak behar dira; ez da nahikoa lehenengo sektorea garrantzitsua dela eta mantendu beharra dagoela esatea. Mantendu ahal izateko, tresnak jarri behar dira. Zentzu horretan, Baserritik Gernikara taldetik, Urremendirekin eta patronatuarekin bagabiltza beste proiektu batzuk lantzen. Gure sektorearen iraupena ezin da jendearen borondatearen esku utzi, horrela egiten badugu sektorea akabatuta baitago. Oso ondo dago hemen inon baino hobeto jaten dela esatea, baina bertoko produktuak jaten ez baditugu, ez da horrenbesteko aldea egongo hemen edo beste toki batzuetan jaten denaren artean, eta zoritxarrez bide horretatik goaz. Herritarren ekimena multinazionalen eraginpean uzten badugu, nahikoa ekintza mugatuak egin daitezke. Beraz, beste neurri batzuk hartu behar dira beste indar batzuk dauden tokietatik, finantzarioak edo instituzionalak, kasu.
