Iturri zaharrak ur berria eman du
Ibarrangeluko Merru auzoko bizilagunak elkartu egin dira, auzo horretako antzinako iturria topatu eta garbitzeko. Auzolana bide hartuta, beraien arteko hariak indartu egin ditu aurkikuntzak.
Argazkia: Jose Mari Landa Mendibe. Duela bost urte aldatu zen Jose Mari Landa Mendibe eatarra herri horretatik Ibarrangeluko Merru auzora. Bertara iritsi zenean, auzokide berrietako batek, Juan Mari Bermeosolo Gaztelu-k, kontatu zion auzoan bazegoela antzinako iturri zahar bat, sasiek eta sastrakek harturik. Kontu hura interesekoa zela eta ekin zion Landak gaia aztertzeari. “Banekien 70eko hamarkadara arte etxeko nahiz baserriko hornidura auzoetako iturrien bidez egiten zela, eta, beraz, Merruko iturria berriro deskubritu behar zela pentsatu nuen”, dio eatarrak.
Merrukoa, Itxurrigorri izena duena, “handi samarra izan ei zela” ezagutu zuen Landak: iturriaz gain, putzua eta aska bi omen zituen, eta kolore gorrixkako ura, burdin askokoa. Informazio hura guztia jasota, aldameneko auzoko biak “endredatu” zituen Landak, eta, azkenik, iturriaren kokaleku zehatzagaz jo zuten merrutarrek. Lekua zein zen jakinda, baina, bertara iristea eta iturria zeharo ostonduta zuen landaredia garbitu beharra zegoen: “Kontu hark benetan pena merezi zuela eta, nire auzokideei proposatu nien guztiok elkartu eta txoko hura auzolanean, denon artean, garbitzea”.
Jose Mari Landa Mendibe: “Hasiera-hasieratik, oso argi nuen denok elkarregaz lanean denbora ematea guztiz probetxuzkoa izango zela, geure arteko hartu-emana are gehiago estutze aldera”
Auzokoen arteko elkarlana, Landak adierazi duenez, “aitzakia ederra” da: “Hasiera-hasieratik, oso argi nuen denok elkarregaz lanean denbora ematea guztiz probetxuzkoa izango zela, geure arteko hartu-emana are gehiago estutze aldera; gainera, auzokideetako zenbait, neure modura, beste herri batzuetatik bertara bizitzera joandakoak ziren, hau da, bagenituen gauzak amankomunean”. Kepa Lima eta bere emazte Fran Naranjo, Juan luis Arrizabalaga Itxurribide, Gerardo del Voto eta Alfonso Azurmendi izan ziren beharrean aritu ziren auzokide “geldiezinak”. Zapatu goiz batez abiatu zuten garbiketa, eta euren hastapenetik “arrakastatsua” izan zen: “Kuadrilla ederra bildu ginen, eta lan itzela egin genuen”.
Argazkia: Jose Mari Landa Mendibe.
Putzua eta ura arazteko aska biak atondu ostean, iturri aurreko eremua sasiz garbitu zuten merrutarrek. Hurrengo jomugak zeintzuk izango diren galdetuta, argi dute: “Espazioa apur bat gehiago txukuntzea eta iturri horri buruzko informazioa kontatuko duen kartela prestatzea”. Merruko iturri zaharraren aurkikuntza, Landaren arabera, “beste sasoi baten isla agerikoa” da: “Antzinakoa dirudien arren, etxeetako ura ez da inondik inora kontu zaharra; horrenbestez, belaunaldirik gazteenek jakin beharko lukete Merrukoaren pareko iturriak hainbat eta hainbat auzotako epizentro izan direla belaunaldiz belaunaldi. Ura lortzeko eremuak izanda, herritarrak bertan elkartzen ziren: herri bizitzaren parte bat han egiten zuten; eguneroko bizitzaren funtzionamendurako funtsezko osagarriak ziren iturriak”.
Iturriaz gain, karobia ere topatu dute auzoan, eta Merruti auzuneko latsarria ere begiz jota dute
Merruko iturriko beharrak amaitzen dituztenean, Ibarrangelu eta Natxitu arteko mugan kokaturiko Merruti auzoko latsarria garbitzea daukate begiz jota: “Latsarriak ere, iturrietako elementu legez, mendeetan sozializazio eremu izan dira”. Ez Merrutikoa bakarrik: Landak oraintsu Merrun beste “toki interesgarri bat” aurkitu zuen: “Lanean ibilitako auzokideetako baten etxe parean zulo antzeko bat ikusi genuen, eta hura garbitzea erabaki. Behin garbituta, karobi zahar bat topatu genuen; horregaz ere egingo dugu aurrerantzean zer edo zer”. Landak aurkikuntza horien “balioaniztasuna” du ahotan. Auzolanaren sozializaziorako botereaz gain, tokiko ondarearen berreskurapena “memoria historiko ariketa” ere bada: “Are gehiago uraren gaia egun puri-purian dagoenean. Beharbada, ahaztuta dugu zein oinarrizko baliabidea den, eta egindako aurkikuntza horiek guztiek hori bistaratzen dutelakoan gaude”.
Argazkia: Jose Mari Landa Mendibe.
Auzotarrek “gogo handiz” hartu dituzte aurkikuntza guztiak eta, batez ere, Itxurrigorri-rena. Gainera, euren arteko harremanak “pila bat” estutu dituzte: “Elkar ezagutzen ez zuten auzotarrak hurreratu ditu iturriaren kontuak; gauza polita da hori”. Iaz ospatu zuten estreinakoz San Joan bezpera elkarregaz Merruko auzokideek; aurten, egindako aurkikuntzak eta auzolana tarteko, esperientzia errepikatu dute. Auzolanean, txikitasunetik eta egunerokotasunetik, ondarea landu daitekeelako. Auzolana bera atzo, gaur eta biharko ondarearen gordeleku delako.
