Joseba Mikel Ugalde, Bermeoko portuan
Hirurehun eta hamar segundo haiek liburua kaleratu zuen iaz, eta lan berriagaz dator orain Joseba Mikel Ugalde (Bermeo, 1956):
Urertzeko mamarrua. Paperean argitaratutako bigarren lana du bermeotarrak aipatutakoa, Bermeori buruzko hainbat berba, esaera, abesti eta izaera biltzen dituen liburu bat sortu eta eskegi baitzuen aurretik sarean. Aurreko lana bezala, oraingoa ere
collagekera bat dela dio idazleak. Dagoeneko kalean dago lana, eta Euskal Herriko liburudendetan erosi ahalko da; Bermeon, esaterako, Luma liburudendan, Itsasora begira dendan eta -aue komunikazio dendan dute salgai.
Zelako liburua da ‘Urertzeko mamarrua’?
Aurrekoa bezala, hau ere
collagekera bat da. Alegia, nire gogoetak –poesia txikiak, hitz jolasak, paradoxak– laburrak dira, eta bide ezberdin batean lantzen ditut. Ez da genero jakin batean sailkatzen, horregatik asmatu nuen collagekera hitza, collage baten modukoa egiten dudalako. Bigarren liburu hau lehenengoaren antzekoa da.
Beraz, lehenengo lanarekin lotura badu, ezta?
Lehenengo liburuaren harira egindako lana da; gauza askotan du lotura. Lehengo lan horretan maisu bat eta bere ikasleak izan nituen ardatz; oraingo honetan, berriz, irakasle horrekin ibilitako ikasle bat da protagonista, maisuaren ohitura berberak dituena. Burura datorkion guztia idatzita utzi behar du, eta horretarako koaderno laranja bat du, maisuak bezala. Idatzitako guztiak dira nire gogoetak, baina hari bat behar zuen, eta hala lotu dut. Beharbada, oraingoan kontatzeko modua pertsonalagoa da; izan ere, pertsona bakarraren istorioa da, eta aurrekoa, aldiz, irakasle eta ikasleena.
Zure gogoetak kontatzeko fikziozko pertsonaia bat asmatu duzu. Ez al da errazagoa zuzenean hausnarketak kaleratzea?
Uste dut horrela bizitasun gehiago ematen zaiola kontatutakoari. Irakurtzerakoan, gainera, hain hotza ez izatea zen nire asmoa, eta uste dut lortu dudala.
Zure gogoetek zeintzu gai lantzen dituzte?
Denetarik dago. Hitz jolasak asko gustatzen zaizkit, eta baita ironia ere; umorea ere gustuko dut… Baina, beste alde batetik, betiko gaiak ere gustuko ditut: maitasuna, heriotza… Bitxikeriak ere nahi izaten ditut azaldu, eta horretarako, loturak egiten ditut; hari bat bilatzen dut. Alegia, aurkitzen noan bitxikeriak pilatu egiten ditut paperetan, gerora, harira datorrenean argitara emateko. Azken liburu honetan, esaterako, duela urte batzuetako zenbait bitxikeria bildu ditut.
Aurreko lana Bermeon kokatuta zegoen. Oraingoa?
Azken hau ere Bermeon kokatuta dago. Gainera, oraingoan Bermeotasuna adierazten duten ideia batzuk landu ditut; aurreko lanean ere bazeuden, baina landu barik zeuden, hau da, ideia solteak ziren. Beti dut abiapuntu Bermeo; idazletzat gure burua izan ez, baina idaztea gustuko dugunok ez dugulako inoiz ahaztu behar nondik gatozen. Nork bere txalupan, hurbilean egin behar du arraunean, eta ni nirean oso pozik nago.
Nondik datorkizu idazteko inspirazioa?
Inspirazio pixka bat norberaren izaeratik datorrela uste dut. Horrez gain, gaztetatik idatzi izan dut. Hasieran, Bermeoko Akatz herri aldizkarian idazten nuen hamabostero, eta artikulu horiek biltzen zituen liburu bat egitea pentsatu nuen. Sarean jartzea erabaki nuen; hartara, oporretan, itsasoan edo nonahi egonda ere, han izango zen liburua. Gerora etorri ziren paperean kaleratutako bi liburu hauek, nituen ideiekin zerbait egin behar zela uste nuelako. Gauzak idatzita utzi behar dira, bestela ahaztu egiten direlako.
Collagekera-tik aldentuta, beste lanen bat egiteko asmorik ba al daukazu?
Lan bat bukatu orduko beste proiektu bat izaten duzu buruan, eta nik ideiatxoren bat badut.
Zer den esaterik ba al duzu?
Gauza laburrak izango dira oraingoan ere; izan ere, irakurleari bidea erraztu behar zaio. Gainera, ez dakit gauza labur horiek baino idazten; beraz, nire bidea aurkitu dut. Dena den, formatu aldetik zerbait ezberdina izango da.
Zehazki, zertarako idazten duzu?
Poztasuna aurkitzeko. Neurri batean, berdin zait jende gutxik irakurtzen badu nire lana. Bakardadean, nire txokoan, idazterakoan zoriontsua naiz. Asetasun maila handia ematen dit.
Zerk bultzatzen du pertsona soil bat idaztera?
Nik ez nuen euskaraz ikasi eskolan, eta gaztea nintzela Gaueskoletan parte hartzen hasi nintzen, nire kabuz. Sakontzen hasi nintzen nire hizkuntzan, eta maitasun horren ondorioz, gehiago irakurtzen hasi nintzen. Horrek guztiak laguntzen du barruan daukaguna ateratzen eta horri bidea ematen.
Nolako idazlea da Joseba Mikel Ugalde?
Oso sintetikoa naiz, eta, halakoa izanik, ideia batzuk bilatzen ditut sintetikoagoa izateko. Ez naiz gai beste modu batera idazteko, eta horretarako gai izango banintz ere, eleberriak ez ditut gustukoen; ez dute ez mezurik, ez gure hizkuntzarekiko bitxikeriak… ez didate ezer transmititzen. Azken finean, mezu labur baina sakonak idaztea gustatzen zait; denboran ere irauten dutenak. Hori dela eta, nire ezintasunak eta pentsakerak bide hau hartzera eraman naute. Harkaitz Cano idazlearen esaldi batek dioen bezala, “ezintasuna sortzailea da beste bide bat hartzera behartzen zaituen neurrian”. Hori da niri gertatu zaidana.
Zer aurki dezake irakurleak zure bigarren lan horretan?
Erraz irakurtzeko gogoeta batzuk, zer pentsatu emango diotenak. Batzuk jakinmina pizteko balioko diote, beste batzuk irribarrea ateratzeko.
