Kutxabankek hiru hileko hipoteka-kuota eten die sutean kaltetutakoei

Busturialdeko Hitza

Busturialdea

2013/04/11

Polizia zientifikoa, beharrean

Gero eta gehiago dira orain dela aste bat Bermeoko Alde Zaharreko Nardiz Tar Jon kalean gertatuko sutearen ondorioz kaltetutako familiei erraztasunak emoten ari direnak. Kutxabankek, esaterako, sutean kaltetutako familiei hiru hilabeteko hipoteka-kuota eteteko erabakia hartu du. Bestalde, Eusko Jaurlaritzak kaltetuak izan diren komertzioak lagunduko dituela iragarri du. Hilaren 11ko sutearen ondorioz kaltetuak izan ziren 16 familiak ez dute hurrengo hiru hileetako hipoteka-kuota ordaindu behar izango. Kutxabankeko bezeroak dira horiek eta erabaki hori hartu du banketxeak, «bezeroek ordaintzeke duten kapitala mantenduko dute, baina interesik gabe». Gainera, jakinarazi dutenez, kalte orokorrak jasan dituzten Kutxabankeko bezeroek 30.000 eurora arteko finantzaketa bereziak eskatu ahalko dituzte; «interesa %0 izango da eta komisiorik barik, ordainketak egin ahal izateko erakundeek edo aseguru-etxeek ordaindu bitartean». Komertzioentzako laguntzak Etxebizitzez gain, hainbat dira baita be, Nardiz Tar Jon kalean kaltetu diren komertzioak: aroztegi bat, harategi bat eta pinturen denda bat erabilgaitz geratu dira eta Athletic taberna, barriz, desagertu egin da. Taberna zegoen lekuan, egun, hutsunea dago. Horiez gain, beste hainbat komertzio kaltetuak izan dira sutearen ondorioz eta kaleak itxita egon direlako. Eusko Jaurlaritzako Komertzio eta Turismo sailburuorde Itziar Epalza eta Komertzioko zuzendari Jon Zarate eguaztenean bildu ziren Bermeoko enpresen elkartearekin, «komertzioetan suteak utzitako kalteak ezagutzeko». Horien egoera zein den ezagutu ostean, Jaurlaritzako ordezkariek Bermeoko komertzioen egoera hobetzen laguntzeko elkarlanean aritzeko erabakia hartu dute. Horrela, lokalak barriztatzeko egin beharreko inbertsioetarako diru laguntzak emongo dituztela iragarri du Jaurlaritzak, baita hornikuntzetarako be. Horrez gain, gertakariaren ostean egin beharreko kudeaketak egiteko laguntza eskaini die merkatariei. Bestalde, gaur Bermeoko Udaleko langileek kiskalitako gunea hesitzeko lanak egiten jarraitzen zuten. Jakinarazi dutenez, sutean kaltetuak izan ziren eraikinetan egindako lehenengo ikuskapen teknikoak, «momentuz baztertu egin duela beste eraikinik eraitsi behar izana». Juan Karlos Agirre Bermeoko Udaleko zerbitzu saileko zinegotziak esan zuen beste bost eraikinen egoera aztertu dutela, eta «momentuz horien egiturak baldintza onean daudela» esan zuen baina hormigoizkoa den eraikin bati proba bat egin behar zaiola gaineratuta. Elkartasunak jarraitzen du Bermeoko Alde Zaharrean joan den astean gertatutako suak agerian utzi du jendeak hondamendien aurrean erakusten duen elkartasuna. Esaterako, Buy Urdaibai elkarteak kaltetuei laguntzeko zabaldutako kontu korrontean (Ipar Kutxa: 3084-0012-39-6300088707), gaur goizerako 2.300 euro zeuden. Kate Sarea elkartea be gainezka dago, hainbat baitira egunero bertara hurbiltzen direnak jakiak edo arropak eroateko. Halanda be, arropa gehiago «momentuz» ezin dutela hartu berretsi dute, bai ordea mantak eta izarak. Bestalde, jakinarazi dutenez Alakantetik (Herrialde Katalanak) Bermeora bidean dator haur-ohialez betetako kamioi bat. Bermeoko ostalarien Bostale elkarteak joan den astebururako aurreikusita zuen txipiroi pintxoen jardunaldi gastronomikoa bertan behera utzi zuen, joan den eguenako sutearengatik. Jardunaldi horiek apirilaren 27an eta 28an egingo dituztela azaldu dute eta egun horietako irabazien zati bat kaltetuentzako izango dela zehaztu dute, «batez be elkarteko kide den Athletic tabernarentzako»; izan be, suteak taberna hori desagertarazi du. Elkarteak, gainera, herritarrei zein bisitarei eskatu die jakiak emoteaz gain, «egunerokotasunean erabiltzen diren tresnak eta etxeko gauzak» emon dezaten. Horrez gain, tabernetan itsulapikoak be ipiniko dituztela jakinarazi du Bostale elkarteak. Unai Rementeria Bizkaiko Foru Aldundiko bozeramaleak herenegun aurkeztu zuen Bermeoko Alde Zaharrean gertatutako sutearen ondorioz kaltetuak izan direnei laguntzeko Aldundiak onartu duen sailen arteko plana. Iragarri duenez, kaltetuek «malgutasunez» ordaindu ahalko dituzte zergak, «bai Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga (PFEZ) baita udal zergak be». Premiazko laguntza Eusko Jaurlaritzak, bestalde, premiazko laguntza bat onartu du «sutean kaltetuak izan diren horien bizitzak normalizatu asmoz». Hain zuzen be, 125.000 euro ipiniko dituzte Bermeoko Udalaren esku, «familien premien arabera erabil ditzaten», azaldu du Juan Maria Aburto Lana eta Gizarte Gaietako sailburuak: «Beraiek dakite-eta familien egoera». Zenbait familia «laster» beraien etxeetara bueltatzeko «gai» izango direla aipatu du Aburtok, «egiturazko kalterik ez dagoela ebatziz gero». Beste batzuek, barriz, «eraberritzeko lan handia egin beharko dutela», gaineratu du, eta horregatik erabaki dute larrialdietarako diru kopuru hori Bermeoko Udalaren eskuetan uztea, «irizpide teknikoen arabera eta bardintasuneko irizpideak jarraituta bana dezaten».

Etxeak, kixkalita

Birgaitzerako be laguntzak Bestalde, Etxebizitzen arloko teknikariak herenegundik lanean ari direla azaldu du Aburtok, «etxe bakoitzaren egoera zein den ebaluatzeko eta eraberritzeei ekiteko dauden premiak eta eskakizunak aurreikusteko». Alde horretatik, «prozesua azkartze aldera, proiektu guztien idazketak bere gain hartzeko prest» agertu da Enplegu eta Gizarte Politika Saila. Halanda be, Aburtoren esanetan, «jabeek edo aseguru-etxeek bere kabuz be egin ahal izango dituzte proiektuok, gura izanez gero». Bermeoko Alde Zaharra Enplegu eta Gizarte Politika Sailaren birgaitze integratuko eremuen barruan jasota dagoela-eta, birgaitzerako jardueretarako, gehienez, 5.900 euroko laguntza jasoko dute etxebizitza bakoitzeko, eta 45.500 eurokoa, barriz, birgaitzeak fatxadari edo estalkiari eragiten badio. Atzo amaitu zuten ikerketa Astelehenean polizia zientifikoak eta aseguru-etxeetako perituak Nardiz Tar Jon kalean hasitako ikerketa lanak atzo arratsaldean emon zituzten amaitutzat. Orain analisiak aztertu eta txostena idatzi beharko dute poliziek. Hainbat izan ziren atzokoan joan-etorrian ibili ziren kamioiak, arakatutako guneko hondakinak kentzeko. Horregatik, barriro be Goiko Plaza itxita egon zen, segurtasuna bermatzeko. Nardiz Tar Jon kalea «guztiz garbitzea» izango da hurrengo egitekoa. Gaur goizean, barriz, Bermeoko Udala sutearen ondorioz etxea galdu duten herritarrekin bilduko dela jakinarazi dute. Aseguru-etxeak be protagonista izaten ari dira egunotan. Realek, adibidez, atzo jakinarazi zien bere bezeroei kalte-ordainak aurreratzeko prest dagoela. Kaltetutako 17 familiak dute Realerekin asegurua eginda, 14 etxebizitzak eta hiru komertziok, hain zuzen. Etxebizitzetako lau, gainera, guztiz hondatutakoak direla azaldu dute. “Suterik handiena” «Azken 30 urteetan Bizkaiko herrigune batean piztu den suterik handiena». Horrela definitu zuen Jose Luis Bilbao Bizkaiko Ahaldun Nagusiak joan den astean Bermeon sortutako sutea. 03:30ak aldera piztu zen sua, eguenean, alde zaharreko Nardiz Tar Jon kalean, ustez, zirkuitulabur batek eraginda. Hain zuzen, Athletic tabernaren gaineko etxean sortu zen. Etxebizitza hori hutsik zegoen. Ordu luzeetan gunean lanean egon ostean, bariku goizean mahukak kentzen hasi ziren eta, arriskurik ez dela eta, argindarra eta ura berrezarri zituzten kaltetutako kaleetan.

Alde zaharreko etxebizitzek egurrezko egitura dutenez eta hego haizearen eraginez, su garrak Erremedio, Nekazari eta Intxausti kaleetan be berehala zabaldu ziren, hainbat eraikini eraginez. Kalteak handiak zirela eta, goizeko lehen orduetarako Nardiz Tar Jon kaleko eraikin bi jausi egin ziren, eta goizean zehar beste bat. Bariku goizean beste lau eraikinen egoera baloratzekotan ziren, baina “oso-oso kaltetuta” daudela esan zuen alkateak. Eguen arratsaldean lau eraikin aztertu zituzten; horietako bat habetu egin zuten barikuan. Suak eragindako hondamendia ikusgarria izan arren, ez zen zauritu larritik gertatu. Eguen goizean zehar argitu zutenez, bost pertsona artatu behar izan zituzten, kea arnasteagatik. Hiru suhiltzaile, ertzain bat eta udaltzain bat izan ziren, hain justu, arin zauritutako bost lagunak. Herritarren artean ez zen zauriturik egon, baina askok pairatu zituzten sutearen ondorioak, 100 pertsona inguru aterarazi behar izan baitzituzten beren etxeetatik. Bizilagun horiek guztiak hartzeko BBKren Goiko plazako antzinako egoitza atondu zuen Bermeoko Udalak. 70 pertsona etxerik barik 70 pertsona geratu dira etxerik barik, 35 familia. Dena den, beste etxebizitza batzuetako kalteak egiaztatzean kopuruak gora egin lezakeela argitu zuten. Erremedio kaleko bizilagunei eguen arratsaldean eman zieten etxera bueltatzeko baimena, eta Intxausti kalekoei suhiltzaileek beren lana amaitzean emango zietela baimena azaldu zuten. Udal teknikariez, arkitektoez eta aparejadoreez osatutako lau talde eratu zituzten, eraikinak banan-banan ikuskatzeko. Udalak, gainera, egoerari egoki aurre egin eta kaltetutakoei behar bezalako laguntza emate aldera, tokiko erakundearen teknikari eta politikariez, Gurutze Gorriko, SOS Deiak-eko, Herri Babeseko, Gizarte Ongizaterako Udal Patronatuko kideez, suhiltzaileez eta boluntarioez osatutako krisi mahaia eratu zuen eguenean bertan. Idurre Bideguren alkateak argi eta garbi deskribatu zuen sutearen tamaina. Haren hitzetan, «une batean alde zahar osoak su hartuko zuela pentsatu dugu. Urduritasun momentu batean, aldamenean nuen suhiltzaile bati galdetu diot ea sua gelditzeko gai izango ote ginen. ‘Ez dakit zer esan’ zioen aurpegiarekin begiratu dit». Oso une gogorra izan dela gaineratu zuen alkateak, «sugarrak oso handiak» zirelako.

Sutearen tamainaren bestekoak izan ziren Bermeon erabilitako bitartekoak. Hala, Gernika-Lumoko suhiltzaileez gain, Uriosteko, Artazako, Basauriko, Iurretako eta Derioko suhiltzaileek be esku hartu behar izan zuten. Bada, Bizkaiko suhiltzaile parke denetako profesionalak joan ziren Bermeora, guztira, 60tik inguru. Herri Babesa, Udaltzaingoa, Ertzaintza eta Bilboko Udaleko unitate berezi bat be aritu ziren haiekin batera beharrean. Gurutze Gorriak, bere aldetik, hainbat boluntario eta psikologo eroan zituen Bermeora, sutearen ondoriorik gordinenak pairatu zituzten bizilagunak artatzeko. Hain zuzen, laguntza psikosozialerako taldeak hamazortzi pertsona artatu zituen eguenean. Jose Luis Bilbaok, egindako lana eskertuz, erakunde horien guztien elkarlana goraipatu zuen. Izan be, goizaldetik gogotik aritu ziren lanean batzuk eta besteak, eta eguerdirako sutea kontrolpean bazuten be, hurrengo ordu luzeetan be lanean izan ziren, garrak bazirelako oraindik leku batzuetan. Hego haizearen mina Bizkaiko suhiltzaile zerbitzuko buru Javier Setienek zehaztutakoaren arabera, alde zaharreko etxebizitzek egurrezko zimendazio edukitzeak eta hego haizearen eraginak su garrak erraz bizitu eta zabaldu izana eragin zuen. Bestetik, argindarraren eta gasaren instalazioak moztu izanak kalteak murrizten lagundu zuela esan zuen Setienek: “Horri esker, arriskuak ez dira handitu”. estefania Beltran de Heredia Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuak, Setienek aipatutako arrazoiez gain, atzo zegoen hezetasun maila aipatu zituen sutea hain errez hedatzeko arrazoi gisa. Kezka eta ezinegona Azken 30 urteetan Bizkaiko herrigune baten piztutako suterik larrienak zauri sakonak utzi ditu herriaren azalean, eta joan den astean ezinegona agerikoa zen kalean. Sara Alvarez sutean “guztia” galdu duen herritarretako bat da. Alvarez Nardiz Tar Jon kaleko 18. eraikinean bizi zen, baina haren etxea guztiz suntsituta utzi du suak. Bariku goizean azaldu zuenez, udalak ez die azalpenik emon herritar kaltetuei, eta urduritasuna nabarmena da. Bermeotarren portaera, bestalde, eredugarria izaten dabilela esan zuen. Elkartasun keinuak asko izan direla eta, eskerrak emotera behartuta dagoela esan zuen. Miren Lur Bilbaok, bestalde, Nardiz Tar Jon kaleko 19. eraikinean dauka etxebizitza. Eraikin hori porlanezkoa dela jakinarazi du, eta, benetako kalteak ezagutze aldera, teknikariek aztertu beharko dute. Porlana hoztean egingo dute azterketa, eta orduan jakingo dute zenbateko kalteak dituen eraikinak. Ez dago bertan bizitzeko moduan, eta, horrenbestez, denbora asko pasatuko da hara bueltatu arte. “Izua barruan dugu oraindik. Atzo ezin genuen sinistu gertatutakoa, eta gaur barneratzeko eguna izango da”, esan zuen joan den barikuan. Intxausti kaleko Isabel mertzeriako jabea suteak kaltetutako beste herritar bat da. Salgaien ezaugarriak kontuan hartuta, galera handiak izango dituela azaldu zuen. Elkartasun hitzak Sua, kea eta erre usaina bezain erraz zabaldu zen komunikabideetan albistea, eta hainbat izan ziren ezbeharra bertatik bertara ikusi gura izan zuten herritarrak. Bermeora joan ziren arduradun politikoak be ez ziren gutxi izan. Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Administrazio Publikoko sailburu eta bozeramalea, bermeotarra izanik, ezbeharra jazo zen lekura joan zen. Esan zuenez, “pena handiz” hartu zuen barria, eta “epe labur batean Nardiz Tar Jon kaleak lehengo itxura” berreskura dezan espero duela esan zuen.

Iñigo Urkullu Lehendakariak, Bermeon bertan egindako agerraldian, kaltetuei elkartasuna adierazi zien, “eta baita itxaropenerako keinu bat, min pertsonalik ez baita izan”. Suspertzea epe luzera begirakoa izango dela eta, kaltetuen “pazientzia txalotu” zuen Lehendakariak, erakundeen arteko koordinazio lana be goratuz. Horrekin batera, Eusko Jaurlaritza norbanakoen laguntzak bideratzeko prest dagoela esan zuen Urkulluk. Bermeoko EH Bilduk herria bera zoriondu gura izan zuen, larrialdiaren aurrean “oso ondo” erantzun izanagatik. Alderdi horren arabera, kalte pertsonalik sortu ez bazen, alkateak, alkateordeak eta herriak berak izandako jarrerari esker izan zen. Bermeoko EH Bilduren arabera, udalak hasiera-hasieratik eskaini zien babesa kaltetu danari, zerbitzu danak herritarrek eskura ipiniz. “Drama honen aurrean hautetsiek zein herritarrek izandako jarrera zoriontzekoa da”. Bestalde, suhiltzaileek, herriko hainbat elkartek, udaleko langileek emandako laguntza eta egindako lana eskertu zuen alderdi abertzaleak. Horrez gain, kaltetu guztiei besarkada bat helarazi gura izan zien, animoak emateagaz batera. EAJk kaltetu guztiei elkartasuna adierazi zien, eta bere disponibilitate osoa agertu, “behar duten arlo guztietarako”. Horrez gain, “arlo desberdinetako profesionalek gure ondasunak, etxebizitzak eta udaletxea bera babesteko egin duten esfortzu ikaragarria” eskertu zuten jeltzaleek, “hainbat eta hainbat herritar anonimoren jarrera” txalotuz, “asko izan baitira euren laguntzea eskaini diguten bermeotarrak”. Erakundeen “erantzun azkarragaz” be pozik agertu da EAJ, “Iñigo Urkullu Lehendakaria, Jose Luis Bilbao Ahaldun Nagusia eta Estefania Beltran de Heredia sailburua aurretik direla, herritar legez euren elkartasuna jasotzeaz aparte, katastrofe honengatik kaltetu direnentzat eraginkorrak izango diren neurriak eskaini dizkigutelako”. Udalbiltzak be elkartasuna helarazi dio Bermeoko herriari, eta laguntza eskaini. Espainiako Gobernuko Bizkaiko ordezkariorde Ignacio Ericek, besteen hari beretik, elkartasuna adierazi zien suteak kaltetu guztiei, eta Espainiako Gobernuaren izenean, gainontzeko erakundeekin lankidetzan aritzeko prestutasuna agertu zuen.